काठमाडौँ। नेपाली कांग्रेस, मुलुकको जेठो लोकतान्त्रिक दल, अहिले एक संवेदनशील राजनीतिक मोडमा उभिएको छ। बाह्य परिवेशमा जटिल सत्ता साझेदारी छ। आन्तरिक रूपमा लामो समयदेखि गुटगत प्रतिस्पर्धाले जरो गाडेको छ। यस्तो पृष्ठभूमिमा पार्टीको भविष्यका निम्ति नवीन सोच र नेतृत्वको खोजी टड्कारो बनेको छ। यही महत्त्वपूर्ण घडीमा नेपाली कांग्रेसका प्रभावशाली केन्द्रीय सदस्य नैनसिंह महरले आफ्नो महामन्त्री उम्मेदवारी मार्फत एक सशक्त सन्देश प्रवाह गर्नुभएको छ। महर पार्टीको शिक्षा विभाग प्रमुख छन्। उनी नेपाल विद्यार्थी संघका निर्वाचित पूर्व अध्यक्ष पनि रहेका छन्।
महरले अघि सार्नुभएको सन्तुलित र गुट निरपेक्ष पहल केवल एक राजनीतिक विकल्प मात्र होइन। यो पार्टीलाई पुनर्जीवन दिने अपरिहार्य मार्गचित्र बनेको छ। उनको सुविचारित सक्रियता आसन्न १५औँ महाधिवेशनप्रति लक्षित छ। यसले पार्टीभित्र संस्थागत भइसकेको गुटबन्दीको परम्परागत चक्रलाई तोड्ने लक्ष्य राखेको छ। महर एक समावेशी, नीति-उन्मुख र परिणाममुखी मध्यमार्गी धार निर्माण गर्न दृढ संकल्पित देखिएका छन्। यो प्रयासको गहिराइ र सम्भावनाको विश्लेषण आजको कांग्रेसजन र राजनीतिक पर्यवेक्षकहरूका लागि अत्यावश्यक छ।
नैनसिंह महर: प्रमाणित नेतृत्व, रणनीतिक समन्वय
महरको राजनीतिक सामर्थ्य पद र अनुभवमा मात्र सीमित छैन। यो उनको कार्यशैली र दृष्टिकोणमा प्रतिविम्बित हुन्छ। नेविसंघको नेतृत्व सम्हाल्दा राष्ट्रव्यापी संगठन कुशलतापूर्वक संचालन गरेका थिए। त्यसबेला उनले प्रतिस्पर्धी र विविध विचार समूहबीच सफल समन्वय गरे। सहमति निर्माण गर्ने दुर्लभ कला पनि महरले पार्टीभित्र विभिन्न पटक प्रदर्शन गरेका छन्। यही अनुभवले उनलाई आज कांग्रेसभित्रका विभिन्न शक्ति केन्द्रहरूसँग सहज संवाद गर्ने अद्वितीय क्षमता दिएको छ।
हाल पार्टीको शिक्षा विभाग प्रमुखको दायित्व समेत उनैले सम्हालिरहेका छन् । यसले महरको झुकाव नीतिगत विमर्श र वैचारिक स्पष्टतातिर रहेको दर्शाउँछ। उनी सतही राजनीतिभन्दा माथि उठेका नेताका रुपमा परिचित समेत छन् । पार्टीलाई वैचारिक रूपमा कसरी सुदृढ तुल्याउने भन्ने चिन्तनमा महर देखिन्छन। महरको कार्यशैलीमा तीन प्रमुख विशेषताहरू छन्। पहिलो, उनी निरन्तर संवादमा विश्वास गर्छन। संस्थापन र इतर दुवै पक्षका नेता-कार्यकर्तासँग नियमित, खुला र उद्देश्यमूलक संवाद उनले निरन्तर गरिरहेका छन्। यसले विश्वासको वातावरण सिर्जना गर्दछ। दोस्रो, उनका कदमहरू रणनीतिक योजनामा आधारित छन्। यी केवल प्रतिक्रियात्मक छैनन्। पार्टीको दीर्घकालीन हित र पुनर्संरचनालाई ध्यानमा राखेर यी चालिएका छन्। तेस्रो, उनको तल्लो तहसम्म पहुँच छ। नेविसंघकालीन सञ्जाल र केन्द्रीय सदस्यका रूपमा देशभरि भ्रमणले उनलाई ग्रासरुट कार्यकर्ताको भावनासँग प्रत्यक्ष जोडेको छ।
दृष्टिकोणको गहनता: सक्रिय सन्तुलन, परिणाममुखी निष्पक्षता
महरले नेतृत्व गरिरहेको ‘मध्यमार्गी धार’ निष्क्रिय तटस्थता होइन। यो सक्रिय सेतु निर्माणको प्रयत्न हो। यो सकारात्मक संश्लेषण गर्ने प्रयास पनि हो। महरले गुटगत संकीर्णताबाट माथि उठ्न चाहेको देखिन्छ। पार्टीका लागि उत्कृष्ट विचार, क्षमता र निष्ठा भएका व्यक्तिहरूलाई महरले तिब्रगतिमा एकत्रित गरिरहेका छन् र आफ्नो वरिपरी शक्ति विस्तार गरिरहेका छन्। उनको गुट निरपेक्षताको अर्थ स्पष्ट छ। पार्टीमा अवसर र जिम्मेवारीको आधार गुटगत आस्था हुनु हुँदैन। व्यक्तिको क्षमता, निष्ठा, क्रियाशीलता र योगदान नै मूल आधार बन्नुपर्छ (‘मेरिटोक्रेसी’)। यसले मात्र पार्टीमा नयाँ प्रतिभा आकर्षित हुन्छन्। पुराना कार्यकर्ताले न्याय पाउँछन्। पार्टी व्यक्ति वा गुटको इच्छाले चल्नु हुँदैन। यो विधि, विधान र पद्धतिले चल्नुपर्छ। यसले पार्टीलाई दिगो, पारदर्शी र अनुमानयोग्य बनाउँछ। पार्टीभित्र ठूलो पंक्ति गुटमा लागेको छैन। तर, उनीहरू पार्टीप्रति समर्पित छन्। उनी त्यही ‘मौन बहुमत’को भावनालाई प्रतिनिधित्व गर्न खोजिरहेका छन्। उनीहरूलाई निर्णय प्रक्रियामा सहभागी गराउन महर अहिले तत्परदेखिन्छन।
यो दृष्टिकोण आजको कांग्रेसका लागि अपरिहार्य छ। किनकि, परम्परागत गुटबन्दीले पार्टीलाई पटक-पटक कमजोर बनाएको छ। यसले निर्णय प्रक्रियालाई विलम्ब गराएको छ। आम जनतामा पार्टीप्रतिको आकर्षण पनि घटाएको छ। महरको प्रस्ताव यसको तार्किक र व्यावहारिक समाधान हो।
सामयिक सान्दर्भिकता, अकाट्य आवश्यकता
वर्तमान राष्ट्रिय राजनीतिको जटिलता छ। अस्थिर सत्ता समीकरण, आर्थिक चुनौती र भूराजनीतिक संवेदनशीलता प्रमुख छन्। पार्टीले संगठनात्मक चुनौती पनि झेलिरहेको छ। युवा पुस्ता विकर्षित छन्। पुरानो संरचना बोझिलो बनेको छ। यी सबैलाई सम्बोधन गर्न कांग्रेसभित्र आन्तरिक एकता चाहिन्छ। वैचारिक स्पष्टता र गतिशील नेतृत्व पनि अनिवार्य छ। महरको पहल ठीक यही आवश्यकता पूर्ति गर्न उन्मुख छ। उनको सन्तुलित र समन्वयकारी भूमिकाले पार्टीलाई एकजुट राख्न सक्छ। बाह्य चुनौती सामना गर्न पार्टी सक्षम बन्न सक्छ। उनले जोड दिएको ‘मेरिटोक्रेसी’ र ‘विधि-विधान’ले पार्टीलाई आधुनिक र प्रभावकारी संगठनमा बदल्न सक्छ।
महामन्त्रीको उम्मेदवारी: रूपान्तरणको संवाहक
महामन्त्री पदमा महरको उम्मेदवारीलाई बृहत् रूपमा हेर्नुपर्छ। यो उनले अघि सार्नुभएकोसारेका पार्टी रूपान्तरणको भिजन कार्यान्वयन गर्ने उपयुक्त माध्यम हो। यो शक्तिशाली मञ्च पनि हो। यो केवल पद प्राप्तिको प्रतिस्पर्धा होइन। यो पार्टीलाई नवजीवन दिने विचार र कार्यक्रमको प्रतिस्पर्धा हो। महामन्त्रीको कार्यकारी भूमिकाबाट पार्टी संगठनलाई आधुनिकीकरण गर्ने उनको योजना छ। देशभरका कार्यकर्तालाई न्यायोचित परिचालन गर्ने भिजन बोकेका महर अहिले निकै सक्रिय छन्। पार्टीलाई नीति निर्माण र राष्ट्रिय मुद्दामा केन्द्रित गराउने उनको स्पष्ट योजना छ। उनको दृढ आत्मविश्वासले यो दाबीलाई अत्यन्त विश्वस्त र बलियो बनाएको छ।
हो, कांग्रेसजस्तो ऐतिहासिक र जटिल पार्टीमा यथास्थिति भत्काउनु चुनौतीपूर्ण छ। तर, समयले नयाँ नेतृत्व र नयाँ सोचको माग गरिरहेको छ। महरको निरन्तर प्रयास प्रशंसनीय छ। उनको स्वीकार्यता बढ्दो छ। उनको वैचारिक अडान स्पष्ट छ। देशभरका कार्यकर्ता पंक्तिबाट महरले उत्साहजनक समर्थन पाइरहेका छन् । उनले निर्माण गर्न खोजेको मध्यमार्गी धार केवल एक समूह होइन। यो पार्टीको भविष्यको प्रतिनिधित्व गर्ने विचार हो।
नैनसिंह महरले अघि बढाउनुभएको सन्तुलित र गुट निरपेक्ष पहल नेपाली कांग्रेसका लागि केवल एक वैकल्पिक मार्ग होइन। यो पार्टीलाई पुनर्जीवित, एकताबद्ध र भविष्यमुखी बनाउने अपरिहार्य र सबैभन्दा तार्किक विकल्प हो। उनको नेतृत्व क्षमता, रणनीतिक सोच र समावेशी दृष्टिकोणले कांग्रेसलाई वर्तमान चुनौतीहरू पार गर्न मद्दत गर्न सक्छ। पार्टीलाई उज्ज्वल भविष्यतर्फ डोर्याउन सक्छ भन्ने बलियो आधारहरू देखिएका छन्। आसन्न महाधिवेशनमा महरको सफलता केवल उहाँको व्यक्तिगत विजय हुनेछैन। यो नेपाली कांग्रेसको रूपान्तरण र सुदृढीकरणको यात्रामा एक ऐतिहासिक कोसेढुंगा साबित हुने प्रबल सम्भावना छ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस्